नेपालको लेकाली अर्गानिक आलु चीनसम्म निर्यात
परम्परागत प्रविधिबाट सोलुखुम्बुमा उत्पादन हुने बुङ आलु स्थानीय बजारदेखि भारत र चीनको बजारसम्म पुग्न थालेको छ। यकिन तथ्यांक नभए पनि धेरै पहिलेदेखि बुङको आलु भारतीय बजारमा निर्यात हुन थालेको स्थानीयको भनाइ रहेको कान्तिपुर अनलाइनले लेखेको छ। ‘भारतीय बजारमा आलु लैजाने ठेकेदारहरू घरघरमै पुगिरहेका छन्,’ कृषि ज्ञान केन्द्रका सूचना अधिकारी हेमबहादुर आलेले भन्नुभयो, ‘टनका टन लान थालेको देखिएको छ। तर कति परिमाण बाहिरिन्छ भन्ने यकिन तथ्यांक भने कुनै निकायले राखेको छैन।’ रामेछापको जिरी, दोलखा हुँदै काठमाडौं उपत्यका र चीनसम्म निर्यात हुने किसान बताउँछन्। हाल ढुवानीका लागि सडकको पहुँच सहज भएकाले भारतीय ठेकेदारहरू आलु लिन ठाडे, पत्तालेसम्म पुग्ने गर्छन्।
कुनै पनि विषादी र रासायनिक मल प्रयोग नगरी उत्पादन गरिने खेती भएकाले बुङको आलुमा उपभोक्ताको आकर्षण बढेको हो। जिल्लाको सिद्धिचरण नगरपालिका, खिजीदेम्बा गाउँपालिका र चिसंखुगढी गाउँपालिकाको लेकाली भेग बुङमा आलु उत्पादन हुन्छ। जन्तरखानी, टोड्के, राँगादीप, पात्ले, गैरीलगायत तीन सय हाराहारीका किसानले बुङ आलु खेती गर्छन्। एक जना किसानले औसतमा एक वर्षमा २ हजार ४ सय किलो आलु फलाउने आलु जोन सञ्चालक समितिका अध्यक्ष राजेश श्रेष्ठले जानकारी दिनुभयो। त्यति आलु फलाउन १० रोपनी पाखोबारी चाहिन्छ।
सामान्यतया भिरालो पाखामा बुङको आलु रोपिन्छ। एक पटक रोपिएको ठाउँमा ४ देखि ५ वर्षदेखि ८–९ वर्ष सम्म खेती गरिन्न। बारीमा जम्मा भएका झाडी, झ्याउ र बुट्यानहरू काटेर सुक्न दिइन्छ। काटेका झाडीहरू सुकेपछि माटोले छोपेर यसलाई थुप्रो बुङ बनाएर डढाइन्छ। डढेको खरानीलाई दुई–तीन दिन सेलाउन दिइन्छ। केही दिनपछि त्यही बुङमा ८ देखि १५ वटासम्म आलुको दाना रोपिन्छ। बुङको आकार गोलो हुने गर्छ।
प्राय: आलु रोप्दा सिँगै बीउ रोप्ने र बीउ ठूलो भएमा काटेर रोप्ने गरिन्छ। बीउको बीचमा कम्तीमा १० देखि १५ सेन्टिमिटर दूरी खाली राखेर रोपिन्छ। झारपात डढाएर बनेको खरानीमा आलु रोपिसकेपछि त्यसलाई वरिपरिको माटोले छोपिन्छ। पुर्ने माटो २ देखि ३ इन्च राखिन्छ।
